نت پیش بینانه یا پیشگویانه (Predictive Mantenance - PdM)

 مقدمه

مطالعاتی که در دهه های ۶۰ و ۷۰ در دانشگاه های آمریکا و سوئد انجام شد، نشان داد که الگوی خرابی وان حمام برای خرابی اکثر دستگاه ها و تجهیزات پیجیده صادق نیست و صرفاً ۸ تا ۲۳ درصد حرابی ها از این منحنی پیروی می کنند و وابسته به سن و کارکرد دستگاه هستند. لذا این بحث مطرح شد که اقدامات پیشگیرانه بیشتر صرفاً هزینه ها را افزایش داده و اثری در کاهش خرابی های اضطراری ندارند.

از طرفی در نت پیشگیرانه فعالیت های مختلف به صورت دوره ای انجام می گیرند و وضعیت دستگاه در زمان انجام این اقدامات نقشی در انجام آنها ندارد. بنابراین ممکن است برخی از این اقدامات دیر اتفاق بیفتند یا اصولاً لزومی به انجام آنها نباشد.

نت پیش بینانه چیست؟

از حدود سال ۱۹۷۵ به تدریج نت پیش بینانه / پیشگویانه در صنایع مطرح شد. از آنجا که در این نوع نت، وضعیت دستگاه نقش مهمی در انجام تعمیرات دارد، به آن نت مبتنی بر وضعیت (Condition based Maintenance) نیز گفته می شود.

در نت پیش بینانه اعتقاد بر این است که اغلب خرابی های ماشین آلات و تجهیزات پس از رسیدن به یک مرحله مشخصی نشانه هایی از خود بروز می دهند. بنابراین می توان این نشانه ها را تشخیص داد و وقوع خرابی را از قبل پیش بینی نمود. برخی از این نشانه ها عبارتند از ارتعاشات، صدا، ذرات فرسایشی، حرارت، بو و ...

بنابراین در نت پیش بینانه پارامترهای تعریف شده برای عملکرد یک وسیله با حدود تعریف شده آنها مقایسه می شوند. پس از انجام تحلیل های لازم، مشکلات بالقوه شناسایی می شوند و اقدامات لازم برای حل این مشکلات انجام می گیرند. در نت پیش بینانه از ابزار پایش وضعیت استفاده می شود.

* نمودار از کارافتادگی بالقوه (P-F / Potential Failure) وضعیت تجهیزات را در طول زمان و زمان هایی که از کارافتادگی قابل شناسایی است و هزینه تعمیرات در زمان های مختلف را نشان می دهد.

پایش وضعیت (Condition Monitoring / CM)

پایش وضعیت عبارتست از اندازه گیری و پایش مستمر پارامتری از وسیله در حال کار که:

الف - بیانگر وضعیت آن باشد.

 ب - قابل پیگیری و ردیابی باشد- یعنی بتوان نتایج را با نتایج قبلی و بعدی مقایسه کرد.

 ج - حاوی اطلاعات مفیدی برای عیب یابی باشد.

* ویژگی این تکنیکها این است که آزمایش های غیرتخریبی هستند.

برخی از تکنیک های پر کاربرد پایش وضعیت

* از حواس انسانی - ابتدایی ترین و پر کاربردترین روش پایش وضعیت استفاده از حواس انسانی است. برای مثال:

- لمس کردن: مثلاً با کمک سکه و حس لامسه می توان درکی از ارتعاشات تجهیزات به دست آورد. یا در مواردی که دما زیاد بالا نیست، می توان تغییرات دما را با لامسه حس کرد.

- دیدن: مثل حالت های دفرمه شدن، شکستگی و نشتی ها

- بوییدن: بوی روغن سوخته، بوی سوختگی مدارها، H2S

- شنیدن: گوش انسان یکی از بهترین ابزارها برای آنالیز صداست و می تواند بین الگوهای مختلف سدایی تفاوت قائل شود و بین خرابی و نوع صدا ارتباط برقرار کند. برخی معتقدند که گاهی گوش انسان از دستگاه آنالایزر صدا هم بهتر عمل می کند.

* آنالیز ارتعاشات

* آنالیز صدا

* ترموگرافی

* آنالیز روغن

* آنالیز مدار موتور

* عکس برداری مادون قرمز از تجهیزات

مزایای نت پیش بینانه

* کاهش خرابی های غیز منتظره

* سفارش دهی قطعات در زمان نیاز

* افزایش عمر تجهیزات

* کاهش توقفات و از کار افتادگی ها

معایب نت پیش بینانه

* مهارت های اضافی مورد نیاز (آموزش کارکنان)

* هزینه سرمایه گذاری بالا

* پس انداز بالقوه به سادگی برای مدیران قابل درک نیست