خاک کره ماه چه بویی می‌دهد؟

هریسون «جک» اشمیت، دانشمند و فضانوردی که در دسامبر سال 1972 بر روی سطح ماه قدم گذاشت، می گوید: تمامی ماهنوردان در آن زمان بر این موضوع توافق داشتند که پس از پیاده روی روی سطح این قمر و برداشتن کلاه ها از سرشان متوجه می شدند نمونه های خاک ماه در درون هوای کابین بوی باروت سوخته تفنگ می دهد.«لاری تیلور»، مدیر موسسه علوم زمینی سیاره ای دانشگاه تنسی، نیز با اشمیت موافق است. او در طول ماموریت آپولو 17 در مرکز فضایی جانسون ناسا در هوستون خدمت می کرد و یکی از افرادی بود که مستقیما به فضانوردان حاضر روی ماه مشاوره می داد. تیلور بر این باور است آنچه فضانوردان بو می کردند، ذرات غبار بسیار فعال شده با اتصالات سست (dangling bonds) بود.وی گفت: یک زمین شناس در زمان خرد کردن صخره های زمینی، بویی حس می کند که از خردکردن مواد معدنی و بنابراین ایجاد اتصالات سست حاصل می شود. اما روی ماه، این اتصالات می توانند به مدت طولانی وجود داشته باشند و چون صخره و خاک ماه فقط حاوی 43 درصد اکسیژن است، بخش اعظم چنین اتصالاتی به دلیل وجود اکسیژن هستند. من معتقدم تمامی فضانوردان این اتصالات را در غبار ماه بوئیده اند.باز آلدرین، خلبان ماژول ماه ماموریت آپولو 11 نیز بوی این قمر را به خاطر دارد. هنگامی که آرمسترانگ و آلدرین پس از پیاده روی روی ماه دوباره وارد فرودگر شدند، لباس ها و تجهیزاتشان از خاک ماه پوشیده شده بودند و این خاک بوی خاصی داشت.

فضانوردی که غرور، او را روتوش کرد.

در سال ۱۹۶۰ یک گروه ۲۰ نفره  از خلبانان زبده شوروی سابق پس از معاینات بسیار برای سفر به فضا انتخاب شدند . از میان این گروه ۱۳ تن بعد‌ها به فضا راه یافتند و مردم دنیا با نام آنان آشنا شدند اما نام ۷ نفر باقیمانده سال‌ها در پرده ابهام باقی ماند. از میان این هفت تن یکی از همه بدشانس‌تر بود و سرنوشت بسیار تلخی داشت.

در یک شبانگاه سرد در شهر مسکو٬ "گریگوری نلیوبف" و دو تن از دوستان فضانوردش به نام‌های "مارس رافیکف" و "ایوان آنیکیف" که مخفیانه دمی به خمره زده بودند در یک حادثه با پلیس درگیر شدند. هر سه مست بودند و نلیوبف پلیس را مضروب کرد. پس از آن که مقامات امنیتی دخالت و آنان را از زندان آزاد کردند. نلیوبف جزو سه نفر اولی بود که باید به فضا سفر می‌کرد و بر اساس طبقه‌بندی آن زمان عضو علی‌البدل  یوری گاگارین برای اولین سفر به فضا محسوب می‌شد. "سرگئی کارالیف" سرپرست وقت کیهان‌نوردی شوروی از این فضانورد خواست که برای عذرخواهی با پلیس مضروب ملاقات کند.

نلیوبف که نسبت به جایگاه خود اطمینان داشت حاضر به این کار نشد و در نهایت کارالیف به او دو راه پیشنهاد کرد: عذر خواهی یا اخراج از گروه کیهان نوردان.

نلیوبف زیر بار عذرخواهی نرفت و از گروه استعفا داد. دو همکارش که در جریان شرکت داشتند تهدید کردند که اگر او از جمع فضانوردان اخراج شود آنان نیز گروه را ترک خواهند کرد. کارالیف دستور اخراج هر سه نفر را صادر نمود. به این ترتیب این سه تن گروه را ترک کردند و چهره‌های آنان نیز از عکس‌ها حذف شد !

نلیوبف سخت سرخورده شده بود و شروع به تمرد در کار کرد.  سرانجام در اثر کارشکنی‌های بسیار، او را به یک پادگان نظامی در خاور دور شوروی اعزام و در حقیقت تبعید کردند. این موضوع برای نلیوبف که روزی در آستانه رسیدن به شهرت جهانی بود، سخت گران آمد و اثر نامطلوبی بر وی گذاشت  تا آنجا که به یک دائم‌الخمر تبدیل شد. بالاخره یک روز در حالی که به شدت  مست بود ماشینش در منطقه‌ای ممنوعه از راه‌آهن متوقف شد (و شاید متوقف کرد) و بر اثر تصادف با قطار ار بین رفت. مسئولان وقت اتحاد جماهیر شوروی که به کیهان‌نوردی همچون ابزار تبلیغاتی مؤثری نگاه می‌کردند، حضور نام فردی همچون نلیوبف را در لیست پرافتخار پیشتازان سفر به فضا تحمل نکرده و هرگونه اثری از وی را در فعالیتهای فضایی این کشور پاک کردند. ‌امروز بر روی سنگ قبر نلیوبف هیچ اثری از افتخارات گذشته وی به چشم نمی‌خورد و به این ترتیب کسی که می‌رفت تا نامش بعد از گاگارین و تیتف با افتخار در تاریخ فضانوردی ثبت شود به دلیل غرور بیجا بکلی حذف شد. سال‌ها بعد عکس‌های سانسور نشده ‌او منتشر گردید و مشخص شد که چگونه او را حتی در عکس‌ها هم حذف کرده بودند. .  سیروس برزو، روزنامه‌نگار علمی و پژوهشگر تاریخ فضان